ExistenZ

Aslinda bir filmi elestirirken mümkün oldugu kadar önyargisiz yorumlar getirebilirsek o kadar saglikli yorumlar yapabiliriz. ExistenZ hakkinda yapilan elestirilerin temelini Matrix'e olan benzerlik olusturuyor. Aksi halde kimsenin David Cronenberg'e ve filmografisine laf ettigine pek sahit olmadim. Öncelikle Matrix öncesine deginmemiz kaçinilmaz bir zorunluluk: Sanal gerçeklik olgusu Matrix'ten önce defalarca ele alinan bir konu idi. Pek çok bilim kurgu filmde bu olgu çesitli sekillerde ele alindi. Matrix'in ayricaligi hem günümüze ve günümüzün teknolojisinden yola çikilarak ilerisi için varsayilan gelecege dair uyarlanmis olmasi, hem de iyi kurgulanmis ve oynanmis senaryosundan kaynaklaniyordu. Matrix filminin bir baska özelligi dinsel ve mitolojik kronolojiyi ve terminolojiyi de kullanmasidir. Bu bilim kurguya geçmisten beri ilgi göstermis kisilerin ortak görüsü. Bilim kurgunun yanlizca son dönemine olan ilgi ve eskiden yapilanlarin farkinda olmamak elbette Matrix'in çok yeni gibi bir fenomen gibi algilanmasi hatasina yol açacaktir.
Gelelim ExistenZ'e. Matrix ile ayni yilda gösterime girmis bir film. Matrix ile ortak noktalari var. Ama tümüyle mi?
Elbette HAYIR. ExistenZ, Matrix'ten farkli olarak, aslinda sanal gerçekligin organik kismina deginiyor. Matrix'te organik anlamda belli belirsiz seyler var ve asla ExistenZ gibi tümüyle bunun üzerine hikaye kurgulanmis degil. Ayrica, ExistenZ daha çok eski usül bilim kurgu hikayelerini andiriyor. Ve kesinlikle ExistenZ klasik bir Cronenberg tarzi olarak daha karanlik, daha depresif bir film. ExistenZ'da aksiyon sahneleri hemen hiç yok. Genellikle hikayenin anlatimi, oyunculuk yetenekleri, alegorik çagrisimlar, dramatik bölüm geçisleri ve fetissel görsellikle tamamlaniyor.Bu haliyle bile Matrix'ten çok uzak duruyor film. Bioport olayi ise her ne kadar Matrix'teki andirsa bile çok belirgin  bir cinsellik çagrisimini barindiriyor (Matrix için bunu söylememiz mümkün degil). Bir filmi bir benzesimle tümden yok sayamazsiniz. Bir filmi okuyamazsaniz onu anlamamaniz, kötülemeniz ve hatta yok saymaniz kolaylasir.